قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم : اَدِّبوا اَولادَکُم عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبِیکُم وَ حُبِِّ اَهلِ بَیتِهِ وَ قِراءَهِ القُرآنِ . فرزندان خود را برسه خصلت تربیت کنید، دوستی پیامبرتان و دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن .
نکاتی در مورد بازی های کودکان
مهم است بدانیم حداقل زمان بازی با کودک دو ساعت است در غیر این صورت کودک ارضا نشده و این نیاز در وی به صورت عقده باقی می ماند پس اگر والدینی کودکشان را به پارک یا محلی برای بازی و تفریح بردند ، تا قبل از این زمان او را محروم نکنند .
بازی خانه سازی کودک را صاحب اختیار بار می آورد و به او می آموزد که باید ساخت !
بازی ترکاندن باد کنک برای رفع عقده ها و رهایی از خجالتی بودن مفید است . به کودک می فهماند که بزرگترین چیزها ( مشکلات ) هم به دستان تو می ترکد ! می فهماند که عقده هایت را بترکان .
خمیر بازی منعطف بودن را به طور غیر مستقیم به او می آموزد و به او می فهماند لج باز نباش و گاهی هم تو تغییر کن .
تلفن بازی : بازی که در آن والدین با استفاده از دو عدد گوشی تلفن با کودکشان تلفنی صحبت می کنند ، این بازی بهترین وصیله برای ارتباطی کردن و آموختن روابط عمومی و رفع خجالتی بودن است.
دروغ ابزار بازی کودکان است!
چون خیال پرداز است و قدرت تصویر سازی بالایی دارد . این عیب کودک نیست . دقت شود!
اگر كودكم چيزي را به غيرعمد شكست يا كثيف كاري كرد چه كار كنم؟(دقت كنيد حتما غيرعمد باشد اگر عمدي باشد بايد تنبيه شود)
وقتی کودک کثیف کاری کرد یا چیزی را شکست؛ نگویید:
تو برو عقب!
تو دست نزن!
نیازی نیست شما کاری بکنی!
دست نزن، بدتر میشه!
دست بزنی، دستت را می‌بُره!
راه حل:
غرغر، داد و فریاد، سرزنش ممنوع!! بگویید:
_ برو جارو بیار، کمک کن جمعش کنیم.
_ برو دستمال بیار، خشکش کنیم.
_ دمپایی بپوش، پات زخمی نشه.
وقتی در تمیز کردن محل، کودک کمک و همکاری کند.
یاد می‌گیرد که :
مسئولیت کارش را بپذیرد.
نظم و نحوه تمیز کردن را می‌آموزد.
کمتر تحقیر می‌شود.
همکاری و کمک را می‌آموزد.
اگر مادر به تنهایی تمیز کند، از کثیف کاری کودک حرص میخورد.
درمان دیر خوابیدن کودکان
راه حل هایی برای خوابی راحت داشتن در شب برای کودک
واقعیت این است که برای خوابی راحت داشتن در شب برای کودک، تنها یک روش وجودندارد؛ راه حل ها و توصیه های گوناگونی در این زمینه وجود دارد که چکیده ای از آنها به شرح زیر است:
برای کودک تان زمان خواب با مشورت با خودش تعیین کنید و وقتی به زمان خواب وی نزدیک است به کودک باید حتما فرا رسیدن زمان خواب را یادآوری کنید، آنها به برخورد قاطع شما و یک قرار ثابت برای خواب نیاز دارند.
سعی کنید برو به اتاق خوابت مثل یک عمل تنبیهی به نظر نرسد و به جای آن می توانید به کودک بگویید که لازم نیست بخوابی بلکه باید در تخت خود استراحت کنی، وقتی جنبه اجبار برای خواب از بین برود، احساس آرامش و خواب خود به خود به وجود می آید.
تشویق کودک با صحبت و با عمل، به این صورت که هر شب به وقت شناسی و در رختخواب رفتن وی جایزه بدهید.
جایزه می تواند یک خوراکی ویژه قبل از خواب مثل یک لیوان شیر یا خوراکی که کودک دوست دارد باد و یا به عنوان تشویق یک لباس خواب نو و قشنگ به او هدیه بدهید.
می توانید قبل از خواب با یک عمل مطبوع مثل: قصه گفتن و یا گوش کردن به نوار قصه و یا لالایی روزش را به پایان برسانید.
همینطور حمام کردن و ماساژ قبل از خواب و یا تکان دادن کودکان کوچکتر به آرامی، مفید خواهد بود.
سعی کنید هنگام خواب، کودک لباس خواب راحتی بپوشد و اتاق خواب کودک تهویه خوبی داشته باشد و لحاف های سنگین را برای او نگذارید.
توجه کنید کودک شما یک محل خواب مطبوع داشته باشد که خوب به نظر برسد، مثل: یک اتاق شخصی و یا تخت شخصی.
اگر کودک در شب سخت به خواب می رود به او اجازه خوابیدن در طول روز را ندهید.
به خاطر داشته باید مصرف شبانه برخی از مواد غذایی مانند: چای و یا نوشابه، خواب کودک را کاهش می دهد.
اگر کودک شما در اتاق خواب خودش می ترسد خیلی مهم است که شما ترس او را جدی بگیرید، کودک را آرام کنید و سعی کنید باهم پی به علت ترس ببرید.
به کودک این فرصت را بدهید که در مورد مشکل احتمالی و هیجانات یا چیزهای جالبی که در روز برایش اتفاق افتاده با شما صحبت کند، حتی کودک می تواند وقتی در تخت خود دراز کشید از زبان خودش داستانی برای شما بگوید و در مورد این داستان با او صحبت کنید و مطمئن شوید که تخیلات در ذهن او نماند.
این مسئله کمک می کند که کودک با آرامش بیشتری به خواب فرو رود.
فعالیت های بدنی کودک مانند: بازی کردن در پارک، برنامه های ورزشی و … را در طول روز افزایش دهید.
البته باید این بازی ها تا غروب ادامه داشته باشد و به تدریج فعالیت کودک را از زمان غروب به بعد کاهش داده و به جای بازی های پر تحرک، فعالیت هایی مثل: مطالعه کردن و شنیدن قصه و یا تماشای تلویزیون را جایگزین کرد. باید سعی کرد قبل از خواب، بازی های هیجان انگیز مثل بازی های کامپیوتری انجام دهند و یا فیلم های هیجان انگیز نبینند.
70 گناه زبان
1. غیبت. 2. نمیمه. 3. دروغ. 4. دو زبانی. 5. بهتان و افتراء. 6. قذف. 7. افشاء اسرار مؤمن. 8. دشنام 9. لعن و نفرین. 10. طعن و شماتت. 11. سُخریه و استهزاء. 12. مدح. 13. اظهار غضب. 14. غنا. 15. کثرت مزاح و خنده. 16. مراء و جدال. 17. خصومت.18. سؤال عوام از امور مشکله. 19. تکلم بدون علم. 20. تکلم بی فایده. 21. منکر خدا شدن. 22. غیر خدا را پرستش کردن. 23. دروغ بستن به خدا. 24. تکذیب آیات خدا. 25. کفران نعمت. 26. از خدا شکوه کردن. 27.
اظهار ناامیدی کردن از خداوند. 28. به خداوند دشنام دادن. 29. نسبت فرزند به خدا دادن. 30. نسبت بی عدالتی به خدا. 31. ادعای خدائی کردن. 32. از خدا درخواست بیجا کردن. 33. دعای خیر برای ستمگران. 34. نفرین کردن. 35. چون و چرا کردن در کار خدا. 36. خدا را متهم کردن که به قتل امام حسین راضی بوده. 37. با دشمنان خدا اظهار دوستی کردن. 38. منکر رسالت پیامبر شدن. 39. پیامبر را مجنون خواندن. 40. اسرار امامان معصوم را فاش کردن. 41. از سخن امام عیب گرفتن. 42. برای ظهور امام زمان وقت تعیین کردن. 43. ادعای امامت کردن. 44. حلال خدا را حرام و حرام خدا را حلال دانستن. 45. احکام را با قیاس سنجیدن. 46. به ناحق شهادت دادن. 47. تفسیر به رأی کردن قرآن. 48. مؤمن را خوار کردن. 49. فاسق را عزیز شمردن. 50. مؤمن را ترساندن. 51. اظهار فقر و تنگدستی کردن. 52. راز خود را به دیگران گفتن. 53. به پدر و مادر اُف گفتن. 54. عیبجوئی کردن. 55. نسبت زنا به کسی دادن. 56. خلافکار را تشویق کردن. 57. مؤمنان را با القاب زشت خواندن. 59. به مال و منال دیگران غبطه خوردن. 60. وعدة دروغ دادن. 61. صفات نیک زنان را به نامحرمان گفتن. 62. با زن نامحرم شوخی کردن. 63. فال بد زدن. 64. عذرتراشی برای ظلم ظالمان. 65. سخن برادر مسلمان خود را قطع کردن. 66. پیشگویی و کهانت. 67. منّت کشیدن. 68. با خواندن قرآن کسب روزی کردن. 69. امر سلاطین را امر خدا دانستن. 70. در کیفیت خدا سخن گفتن.
فعاليتهاي بازي بيرون از منزل
در پارك، باغ وحش، استخر شنا و در سفرهاي اردويي اسـتفاده از محروميـت زمانمند فوري به منظور مديريت سوءرفتار كودك، آسان است.
مكـان ايمنـي را به كودك نشان دهيد تا در آنجا بنشيند. مثلاً؛ نيمكـت پـارك، روي يـك سـنگ بزرگ، كنار يك درخت، در گوشه زمين بازي يا صندلي عقب اتومبيل.
استفاده از محروميت زمانمند فوري آسان بوده و در صورتي كه والـدين بـه درسـتي از آن
استفاده كنند، موثر مي باشد.
يك مـادر از تـأثير نيرومنـد محروميـت زمـانمنـد فـوري در كنتـرل»رفتـار ناشايست« پسر نه ساله اش، در مورد رفتارهـاي او در اسـتخر شـنا، شـگفت زده بود.
پسر آنها پس از اينكه دوبار با محروميـت زمـانمنـد فـوري روبـرو شـد، آب پاشيدن به بچههاي كوچكتر و فرو كردن سر آنها در آب را كنار گذاشت.
رفتار او نسبت به بچههاي ديگر بهبود يافت و رابطه مادر او با مادران ساير بچه ها به طور قابل توجهي بهتر شد.
اين مادر، قبلا سـرزنش كـردن و فريـاد كشـيدن بـر سـر پسرش را امتحان كرده بود، اما اين روشها كاملا ناموثر بودند.
در واقع، هرگـاه او پسرش را سرزنش مي كرد، پسر هم با او يكي به دو مي كرد و اصلاحي در رفتار او صورت نمي گرفت.
محروميت زمانمند به عنوان يك پيامـد ملايـم در حـذف رفتار ناشايست پسر او در استخر شنا كاملا موثر بود.
@tarbiat_sabz
چگونه دستورات موثر بدهيم؟
»لطفاً اسباب بازيهايت را بردار.
يك درخواسـت سـاده اسـت. »
غـذا را روي زمين نريز يا بيا اينجا و كتت را از روي زمين بردار و آن را بـه چـوب لباسـي آويزان كن.
همگي دستور هستند.
والدين كودكان بي توجه اغلب قادر نيسـتند كـه آمـوزشهـا يـا دسـتورات روشن و قاطعي به كودكان خود بدهنـد. تمـام والـدين، بـويژه والـدين كودكـان لجباز، بايد قادر باشند كه آموزشها يا دستورات روشن و موثري را بـه كودكـان خود بدهند.
هنگامي كه شما از محروميت زمانمند – يك روش تربيتـي بسـيار موثر – استفاده ميكنيد، بايد قادر باشيد كه به كودك خود بگوييد »بلافاصله به آن اتاق برو!
ياد گرفتن دستور دادن به اين معنا نيست كه شما بايد همانند يك گروهبان مشق نظامي يكريز با فرياد دستور بدهيد. با اين وجود، چنانچه كـودك شما معمولا بيتوجه است و حتي هنگامي كه او را به دليل بـيتـوجهي سـرزنش ميكنيد، به شما بد و بيراه ميگويد، بايـد قـادر باشـيد كـه دسـتورات روشـن و موثري به او بدهيد و از دستورات خود حمايت كنيد. در ادامه شرايط دستور دادن را بخوانيد:
چه زماني دستور ميدهيم؟ زماني بـه كـودك خـود دسـتور بدهيـد كـه از او ميخواهيد يك رفتار نادرست را متوقف كند و شما اعتقاد داريد كه او از يك درخواست ساده براي متوقـف سـاختن آن رفتـار، سـرپيچي خواهـد كـرد. (اگه بگين لطفا نكن، ادامه ميده)
همچنين، هنگامي كه از كودك خود ميخواهيد كه رفتار خاصي را شروع كنـد و شما اعتقاد داريد از يك درخواست ساده براي شروع اين رفتار، سرپيچي ميكند، به او دستور بدهيد.(مثلا اگه بگين: لطفا لباسهات رو بپوش، انجام می دهد)
چگونه بايد دستور بدهيد؟ فرض كنيد كه شما وارد اتاق نشيمن مـيشـويد و مينا، دختر هفت ساله و لجباز خود را ميبيند كه بر روي كاناپه جديـدي كـه تازه خريداري كرده ايد در حال بالا و پايين پريدن است.
???? شما بايـد مسـتقيما بـه طرف او برويد و با حالت چهره جدي به چشمان او نگاه كنيد و تماس چشمي بـا او را حفظ كنيد.
او را با نام صدا بزنيد، سپس بـا تـن صـداي محكـم بـه صـورت روشن و مستقيم به او دستور بدهيد:
مينا، بالا و پايين پريدن بر روي مبلمان برخلاف قانون ماست. از كاناپه بيا پايين!
در اين صورت شما دستور روشـني بـه او داده ايد. دستور بايد روشن و صريح باشد نه مبهم و نامفهوم. در صورتيكه بگوييد:
»بيـا اينجا و اين اسباب بازيها را يكي يكي در قفسه بگذار!«
كودك شما بـه احتمـال بيشتري به دستور شما توجه خواهد كرد، اما اگر به صـورتي مـبهم بگوييـد:
يـه كاري با اين اسباب بازيها بكن!«،
احتمال اطاعت او از ايـن دسـتور شـما كمتـر خواهد بود.
کانال تربیت سبز در تلگرام
استادسلطانی
در مهارت ها بچه ها تنبیه نمی شوند وقتی بچه ها از چهارچوب یا قالب ارزش ها بیرون نرفته اند که تنبیه ندارد بلکه مدیریت می شوند اینجاست که مجازات می آید. اگر کودک داخل چهارچوب دچار اشتباه شود آن را مدیریت می کنیم ولی اگر کودک از چهارچوب ارزش ها خارج شد، بازدارندگی است.
یک مثال از مهارت
مثلا کودک میخواهد درکارمنزل کمک کند، خرابکاری میکند یا ظرفی را میشکند، این نداشتن مهارت است وباید اجازه اشتباه دادبه کودک ومدیریت کرد
یک مثال از ارزش مثلا فرزندمان خوراکی خودش را خورده است و خوراکی دوستش یا برادرش روهم میخورد، اینجا باید کودک رو آگاه کرد که حق دیگران محترم است
لحظه ای با خودتان فکر کنید و خوب بررسی کنید و ببینید که کجاها بیشتر بچه هایتان را تنبیه کرده اید. متأسفانه بیشتر خشونت ها و تنبیه های ما در حوزه ی مهارت ها است در حالیکه در حوزه مهارت ها اصلاً نباید خشونت و تنبیه باشد بلکه باید مدیریت باشد.
تنبیه مال ارزش ها است و به همین دلیل خیلی به ندرت باید اتفاق بیافتد.البته اگر زندگی ما ساختار ارزشی داشته باشد، ارزش ها شفاف و روشن باشند و پدر و مادر عامل به این ارزش ها باشند خیلی کم به تنبیه نیاز خواهیم داشت
پرهیز از الگوهای متناقض
الگوهای معینی که برای برقراری ارتباط با کودکان به کار می رود تقریبا همیشه متناقض هستند ، یعنی برعکس هدف و منظور ما نتیجه می دهند ؛ این الگوها نه تنها ما را در دستیابی به اهداف دراز مدتمان یاری نمی کنند ، بلکه غالبا خرابکاری هم در خانه به وجود می آورند. الگوهای متناقض در تربیت کودک شامل این موارد می شود ؛ تهدیدها ، رشوه ها ، وعده ها ، سخنان نیشدار و طعنه آمیز ، موعظه و سخنرانی درباره ی دروغگویی و دزدی و آموزش ادب با بی ادبی و بی احترامی.
تهدید ها - دعوت به بدرفتاری:
وقتی کودکان را تهدید می کنیم ، در واقع آنان را دعوت می کنیم که عمل ممنوع شده را دوباره انجام دهند. وقتی به کودک می گوییم :《اگر تو یک بار دیگر آن کار را انجام بدهی…》 او واژه های “اگر تو” را نمی شنود. او فقط این قسمت از حرف ما را می شنود که “یک بار دیگر آن کار را انجام بده.” بعضی وقت ها ، کودک این گفته را این گونه تفسیر می کند :《مادر انتظار دارد که من یک بار دیگر این کار را انجام بدهم ، وگرنه ناامید خواهد شد.》
این قبیل هشدارها -که شاید از نظ بزرگسال ها معقول باشند- نه تنها دردی را دوا نمی کنند ، بلکه کار را بدتر هم می کنند.با این قبیل هشدارها می توان اطمینان داشت که آن عمل مخرب و نفرت انگیز دوباره انجام خواهد شد. خودمختاری کودک را به مبارزه دعوت می کند. اگر کودک نسبت به خودش احترام قائل باشد ، بایستی دوباره نافرمانی کند تا به خودش و دیگران نشان دهد که آدم بزدل و ترسویی نیست.
برگرفته از کتاب:(رابطه ی والدین و کودک)
پروفسور هایم_جينات
⛔️خطاي تنبيه به جاي تشويق
❎اگر ميخواهيم عادت يا رفتار خوبي در فرزندمان ايجاد كنيم مثلا شلختگي اش را به منظم بودن تبديل كنيم، اگر قبل از تشويق، از تنبيه استفاده كنيم خطا كرديم
✅در ايجاد عادت هاي مناسب اولين قدم تشويقه
اگر اتاق او نامرتب است و شما دائم به او تذكر مي دهيد كه اتاقت رو جمع كن
چقدر شلخته اي
به خدا مردم از دستت
اينها همه جنبه ي تنبيهي دارد
✅پس چي كار كنيم؟
✅اول با تشويق شروع كنيد
قرار بگذاريد كه هر روزي كه در هفته اتاقش منظم بود، يك امتياز به او بدهيد مثلا يك مثبت روي كاغذ بگذاريد
بعد بگوييد اگر اين مثبت ها به ٥ عدد رسيد جايزه ات فلان چيز است…
✅در ابتدا با ٥ مثبت جايزه رو به اوبدهيد
به مرور زمان تعداد مثبت ها را براي گرفتن جايزه افزايش دهيد مثلا:
٧ مثبت بگيري جايزه داري
١٠ مثبت بگيري جايزه داري
و الي آخر
✅اينطوري انگيزه منظم بودن را ابتدا ايجاد مي كنيد و سپس عادت منظم بودن ايجاد ميشود.
كانال تربيت سبز
قوانین عمومی در شبکه های مجازی:
قانون اول: ✅به عقاید یکدیگر احترام گذاریم و نظراتی که قبول نداریم، با توهین جواب ندهیم.اگر ظرفیت گفتگو نداریم، از دنیای مجازی کنار بکشیم.
قانون دوم:✅در هر گروه متناسب با عنوان گروه مطلب بگذاریم تا بقیه را آزار ندهیم.
قانون سوم: ✅قبل از اشتراک گزاری درباره محتوا فکر کنیم. بخاطر داشته باشیم،شایعات شاید جذاب باشند اما خیلی ها آنها را باور می کنند. شایعات را پخش نکنیم.
قانون چهارم: ✅انتشار تصاویر و فیلمهای خشن مانند سربریدن انسانها هیچ جذابیتی ندارد.جامعه به فضای نرم و بدون تنش نیاز دارد.رعایت کنیم.
قانون پنجم: ✅نام شما در شبکه اجتماعی نشاندهنده شخصیت شماست.بهترین اسم برای شما، نام واقعی خودتان است.درغیر اینصورت شما به دیگران احترامی قایل نیستید.
قانون ششم: ✅هر گروهی قوانینی دارد که معمولا توسط موسس گروه عنوان می شود. به این قوانین احترام بگذارید.
قانون هفتم :✅هم که خیلی مهمه: گفتگوهای دو نفره را در گروه های عمومی انجام ندهید.
قانون هشتم:✅به قوانین گروه احترام بگذارید.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله : «الولد الصّالح ریحانة من ریاحین الجنّة؛ فرزند صالح، گلی از گل های بهشت است».
انسان هنگام تولد، موجودی ناتوان و نیازمند به پرستار، ولی دوست داشتنی و با یک سلسله استعدادهای مختلف است که با تولد خویش، به زندگی پدر و مادر رونقی تازه و گرمی و صفا می بخشد و ساعت ها آنان را سرگرم خود می سازد.
از همین لحظات آغازین زندگی یک کودک با پرورش جسمی و روحی او، آینده و سرنوشت او نیز رقم می خورد. کودک برای اینکه بتواند انسانی مستقل، اجتماعی، تکامل یافته و دارای صفات و ملکات نیکو گردد، نیاز به یک مربی شایسته و پرهمت دارد تا استعدادها و توان مندی های او را به ثمر برساند.
مربیان طفل، از جمله پدر و مادر او، معلم و یا بزرگان او موظفند گام به گام، او را به شاهراه ترقی و تکامل هدایت کنند و یاریگر او باشند تا آنجا که بتواند تا حدودی مستقل از آنان پیش رود و در کوره آزمون زندگی، به صورت فردی باتجربه درآید که شلاق عادات و سنن زشت، روح و ذهنش را مکدر نسازد.
این نوشتار بر آن است تا راهکارهای تربیت دینی کودک را به مربیان طفل، یعنی پدر و مادر بیاموزد. ازاین رو، می کوشیم تا از میان رهنمودهایی که در زمینه تعلیم و تربیت دینی کودکان ارائه شده است، دو شیوه عملی مهم و اساسی را معرفی کنیم و سپس به شرح و بیان هر کدام بپردازیم. اولین راهکار، درباره راه های ایجاد شوق و رغبت در کودکان و نیز موانع آن بحث می کند.
راهکار دوم، اصل تشویق و پاداش است که از اینها به عنوان دو ابزار مؤثر برای تقویت نیروی مربی یاد می شود و به بحث درباره میل روانی بشر به تشویق و پاداش می پردازد.
تربیت کودکان از راه ایجاد میل و رغبت در آنها
هر حرکتی که از انسان سر می زند، در قالب یکی از چهار شکل زیر صورت می گیرد:
الف) حرکت غریزی که تابع غریزه است؛ مثل گنجشک که در فصل بهار لانه می سازد و اراده و عقل ندارد.
ب) حرکت انعکاسی که در واقع واکنشی است که موجود، در برابر پاره ای از تحریکات از خود نشان می دهد و در این شکل هم اراده ای لازم نیست.
ج) حرکتی است از نوع حرکات عادی که نتیجه عادت های ما محسوب می شود.
د) دسته آخر، حرکات ارادی هستند که مهم تر از سه نوع پیشین است.
ارزش کار انسان بسته به اراده اوست و بر این اساس، اگر کسی کاری انجام دهد که در آن اراده ای نداشته باشد، این کار او ارزشی ندارد، حتی می توان گفت چنین فردی، در حقیقت برده ای بیش نیست؛ زیرا آزادی عمل نداشته است. این سخن در مواردی که والدین کارهایی را بر کودکانشان تحمیل می کنند نیز صحت دارد، یعنی زمانی که ما فرزندانمان را وادار به انجام کارهایی می کنیم، در واقع او اراده ای از خود ندارد و بر آن مجبور است. اگر اجبارش کنیم نماز بخواند، تهدیدش کنیم درس بخواند، یا با اکراه شدید او را به مسجد ببریم و یا او را به خواندن قرآن مجبور سازیم، این کار نه تنها اثر تربیتی ندارد، بلکه کار کودک نیز ارزشی ندارد. ممکن است در این کار موفقیت آنی نصیبمان شود، ولی تا زمانی این کار، بدون مشکل صورت می گیرد که کودک احساس کند نیرویی برتر او را مجبور می کند و به محض اینکه حس کرد اجباری نیست، از انجام آن کار دست می کشد؛ زیرا در این حالت ها، هم به شخصیت او اهانت می شود، هم این کار را از روی بی میلی انجام می دهد. بنابراین، تهدیدها و اجبارها بر روح و روان کودکان آثار ناگواری برجای می گذارد.
مانع ایجاد رغبت
مشکل دیگر آن است که بسیاری از بزرگ ترها فقط آمرند و ناهی و فقط به کودک می گویند این کار را نکن، دروغ نگو، راست بگو و… و چون کودک می بیند که والدین خودشان در عمل برخلاف گفته خویش هستند و عامل به گفتارشان نیستند، انگیزه ای برای این کارها پیدا نمی کند. در روایت های گوناگون حتی در قرآن کریم نیز توصیه شده است که آنچه را می گویید، خودتان هم عمل کنید: «لم تقولون ما لا تفعلون؛ چرا آنچه را می گویید، انجام نمی دهید».
امام صادق علیه السلام می فرماید: «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم؛ بکوشید به وسیله اعمالتان انسان ها را به نیکی ها و خوبی ها دعوت کننده باشید».
نقل است که شخصی پسر خودش را پیش یحیی بن اکثم، قاضی القضات زمان مأمون الرشید عباسی برد و گفت: پسرم نماز نمی خواند، تربیتش کن و نصیحتش کن نماز بخواند، قاضی نصیحت کرد: جوان چرا نماز نمی خوانی، نماز فریضه دینت است، مسلمان باید نماز بخواند و از این سخن ها بسیار گفت. پسر گفت: من نماز می خوانم، پدرم دروغ می گوید. پدر به قاضی گفت: نخیر، من دلیل دارم که نماز نمی خواند، ایشان حمد و سوره هم بلد نیست. پسر گفت نخیر حمد و سوره را هم بلدم. پدر گفت: سؤال کن قاضی، بپرس ببین حمد و سوره را می تواند بخواند یا نه؟ که پسر شروع کرد به خواندن مصرع تصنیفی و گفت:
علّق القلب الربابا ما شبّ و شابا انّ حکم اللّه حق لا ارادفه الارتیاب
من در پیری و جوانی به تار و تنبور دل بستگی دارم و حکم خدا هم حق است و شکی در آن نیست.
پس پیش از آنکه قاضی حرفی زده باشد، پدر دست پاچه شد، صدا زد جناب قاضی پسر من حمد و سوره را دیروز یاد گرفته و قبلاً بلد نبوده است، پس از آن، تازه معلوم شد خود پدر هم حمد و سوره را نمی داند، ولی انتظار دارد پسرش نماز بخواند و حمد و سوره صحیحی را هم تحویل دهد.
از آنجا که خود پدر و مادر یا مربی مظهر عمل نیستند، بلکه مظهر و اهل حرفند، اجبارها و تهدیدها در تربیت کودک، معمولاً به شکست می انجامد.
سعدی داستان جالبی نقل کرده است که مردی پرطمع، پیش شاه به خضوع و کرنش پرداخت،
;یکی پرطمع پیش خوارزمشاه ;شنیدی که شد بامدادی به چاه
;چو دیدش به طاعت دو تا گشت و راست ;دگر پیش او خاک بوسید و خواست
او نزد پادشاه تعظیمی کرد، گویا در برابر خدا رکوع می کند، پس روی خاک افتاد، مثل اینکه دارد دو سجده نماز را به جا می آورد، فرزند وی که همراهش بود زبان به اعتراض گشود :
;پسر گفتش ای بابک نامجوی ;یکی مشکلی پُرسمت راست گوی
;نگفتی که قبله است سوی حجاز؟ ;چرا کردی امروز این سو نماز؟
تو همیشه می گفتی قبله به طرف حجاز است، ولی امروز به این طرف نماز خواندی.
آیا چنین پدری می تواند در تربیت فرزند خویش توفیقی به دست آورد؟ بنابراین در مسئله فعل ارادی، اگر رغبت نباشد، اجبار است، اگر شوق نباشد، تحمیل است و در این صورت شکست مربی کودک قطعی و مسلم است.
2. تشویق و پاداش
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:
اکرموا اولادکم و احسنوا آدابهم یغفر لکم.
فرزندانتان را گرامی بدارید و آنان را نیکو تربیت کنید تا مورد آمرزش خداوند قرار گیرید.
پدر و مادر یا مربی برای تربیت و اصلاح کودک، می توانند از دو ابزار مؤثر استفاده کنند؛ یکی تنبیه و دیگری تشویق و پاداش. در این گفتار، هدف ما ارزیابی پی آمدهای نیک و بد تشویق و پاداش و تعیین حدود استفاده های مربی از این دو ابزار است. بدون شک، اِعمال تنبیه و خشونت به تأثر روحی کودک می انجامد و اگر این حالت از راه صحیح و به میزان مناسب پدید آمده باشد، سبب عبرت اندوزی کودک خواهد شد و با احساس پشیمانی، به طور جدی تصمیم می گیرد دست به کاری نزند که پس از آن، تنبیه و خشونت و سرزنش به دنبال داشته باشد. همچنین تشویق و پاداش، موجب نشاط و شادی کودک می شود و در صورتی که این نشاط و شادمانی از راه صحیح و به اندازه لازم، ایجاد شده باشد، کودک با اشتیاق تمام می کوشد که همواره کارهایی را انجام دهد که معمولاً پس از آن مربی او را تشویق می کند و پاداش می دهد تا در آسمان زندگی خوش درخشد. ولی یک مربی باید توجه داشته باشد که از یک سو عقل و هوش کودک را پرورش دهد و قوه تمییز و تشخیص او را به کار گیرد تا بتواند نیک و بد را با عقل خود از هم جدا سازد و هم اینکه او را به نیکی عادت دهد و از بدی دور گرداند، به عواطف او توجه کند و با تحریک های عاطفی به مقاصد خویش برسد. پیشوای عالی قدر اسلام، حضرت محمد صلی الله علیه و آله در زمینه تربیت کودکان مسئله ای را مطرح می کند که شایسته است به عنوان ارزنده ترین برنامه تربیتی به آن توجه شود. ایشان می فرماید:
الولد سیّد سبع سنین و عبد سبع سنین و وزیر سبع سنین فان رضیت خلائقه لاِحدی و عشرین و الّا فاضرب علی جنبه فقد اغدرت الی اللّه.
مضمون سخن پیامبر این است که کودک در هفت سال اول زندگی سرور پدر و مادر است و آنها ناگزیرند خواسته های فرزند خود را صمیمانه اجرا کنند. در هفت سال دوم زندگی، درست همچون بنده ای باید مجری اوامر باشد و از خود هیچ گونه مخالفتی ابراز ندارد و این خود، مستلزم داشتن برنامه های صحیح تربیتی والدین است. در هفت سال سوم، نه سرور است و نه بنده. او دیگر به مرحله تکامل رسیده و از نظر عقل و احساسات در آستانه استقلال برای زندگی قرار گرفته است، ازاین رو باید در خانواده همچون وزیر مشاور باشد و افراد خانواده در مسائل خانوادگی و اجتماعی و فردی از فکر و نظر او مدد بگیرند و اشتباهات و خطاهای او را دوستانه گوشزد کنند. هنگامی که به 21 سالگی رسید، در صورتی که اخلاق او شایسته و پسندیده باشد، مربی به هدف مقدس خود نایل آمده است و شیرینی لذت این موفقیت، بزرگ ترین پاداش برای او محسوب می شود. جوانی که در چنین سنی واجد صلاحیت اخلاقی و اجتماعی باشد، شایسته تشویق است.
تأمین روحی، غریزه ای که باید ارضا شود
اساسا تشویق و پاداش، به کودک رضایت خاطر می بخشد، به ویژه اگر از طرف کسانی صورت بگیرد که مورد احترام کودک هستند. با این کار، در کودک انرژی و انگیزه بیشتری برای کار و کوشش و پیشرفت پدید می آید و در او میل به ادامه فعالیت و استقامت ایجاد می شود، اگر چه بهتر است کودک را به گونه ای بار آوریم که همواره از خودش پاداش درونی دریافت کند و از دیگران انتظار کمتری برای تشویق و پاداش داشته باشد که البته چنین حالتی برای سلامت روان انسان بسیار لازم است. به عقیده روان شناسان علت بیماری بسیاری از بیماران روحی و عصبی این است که غریزه تأمین روحی آنان ارضا نشده است و آنها احساس تنهایی می کنند؛ چرا که می بینند جامعه به زندگی و افکار و علاقه های آنان توجهی ندارد. در نتیجه، نظم روحی و عصبی آنان به هم می ریزد. در صورتی که اگر غریزه تأمین روحی آنان ارضا می شد، یعنی جامعه برای افکار و رفتار و خواسته های آنان ارزش قائل می شد و نیز در صورت لزوم، آنان را تشویق و احترام می کرد، این چنین نمی شد.
رعایت اعتدال در تشویق
هرگاه بپذیریم که نیاز به خواسته شدن و تأیید دیگران و آرامش روحی، در صف غرایز انسانی قرار دارد، وظیفه مربی و اجتماع این گونه است که:
والدین در درجه اول باید فرزند را به گونه ای پرورش دهند که خود دارای شخصیتی کامل باشد، یعنی بتواند از تأیید و تأمین درونی وجودش برخوردار باشد و نیازی به پذیرش و توجه دیگران نداشته باشد، آن گونه که رهبران اسلام نیز بر آن سفارش کرده اند. ولی وظیفه اجتماع چیست؟ آیا اگر صرفا به افراد چنین روحیه ای ببخشیم که توجهی به مدح و ذم دیگران نداشته باشند و خود با انجام وظایف، به خویشتن خرسندی و نشاط بخشند، کافی است؟ آیا اجتماع باید طوری باشد که خوب و بد را یکسان ببیند؟ آیا بهتر نیست جامعه، بزرگ ترین کیفردهنده بدکاران و بهترین مشوق و پاداش دهنده همه افراد نیک و خیرخواه اجتماع باشد تا از راه تشویق و پاداش، انرژی و انگیزه فوق العاده ای به کودکان و جوانان بدهد و آنها نیز با نشاط و پایداری و اطمینان خاطر در مسیر اهداف زندگی خود گام بردارند.
خوش بختانه دستورات اسلام، در این زمینه نیز پربار است، چنان که علی علیه السلام می فرماید:
باید نیکوکار و بدکار، در نظر تو یکسان نباشد؛ زیرا روشی غیر از این، نیکوکاران را از نیکی بازمی دارد و بدکاران را به بدی تشویق می کند و هر یک از ایشان را به آنچه خود برای خود برگزیده است، پاداش یا کیفر بده.
این موضوع، در مورد تربیت دینی کودکان نیز که هدف این مقاله هست، کاملاً صدق می کند، ولی باز هم آگاهی و احتیاط مربی بسیار لازم است؛ چرا که حالات و روحیات اطفال به طور کلی با یکدیگر فرق دارند. شواهد تجربی حاکی است که با صرف نظر از همه تفاوت های فردی، سنی و هوشی، کارگرترین مشوق، ستایش است و سرزنش و انتقاد، اثری کمتر دارد.
منبع سایت حوزه
یک کارشناس مسایل دینی و استاد حوزه و دانشگاه گفت: فرزندان ما آنچنان می‌شوند که ما هستیم، نه آنطور که دلمان میخواهد پس باید در تربیت آنها به مسائل گوناگونی توجه داشته باشیم.
تربیت دینی کودک
حجت‌الاسلام والمسلمین مسعود عالی با اشاره به نقش خانواده در اسلام با محوریت چگونگی تربیت کودکان و نوجوانانی که در حادثه عاشورا حضور داشتند، افزود: رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) چهار راهکار برای تربیت فرزندان معرفی می‌کنند. یکی اینکه پدر و مادر ابتدا خود عامل به خیر و خوبی باشند. در خانه‌ای که پدر و مادر به واجبات، محرمات و حلال و حرام توجه نمی‌کنند یا به نماز اول وقت اهمیت نمی‌دهند نباید انتظار داشته باشند که فرزندانشان دینی تربیت شوند.
وی خاطرنشان کرد: والدین باید صداقت، رفاقت، تدین و مهربانی و اهل عمل بودن به خیر و خوبی‌ها را از خود نشان دهند. بنابراین خوشا به حال پدر و مادری که دین را شوخی نگیرد و آن را در عمل به فرزندانش بیاموزد.
این واعظ مجالس دینی افزود: راهکار دوم این است که فرزندانتان را متذکر خدا قرار دهید و این به معنی تسبیح دادن به دست فرزند نیست، بلکه باید بستر خانواده بستر ذکر و یاد خدا باشد و یاد خدا به طوری در آن خانه قوی باشد که کسی جرأت گناه نداشته باشد.
عالی با بیان اینکه «در خانه‌هایی که دینداری پررنگ می‌شود شهدایی همچون شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تربیت می‌شوند» گفت: راهکار سوم این است که فرزندانتان را امر به معروف و نهی از منکر کنید و بدانید با که می‌رود، کجا می‌رود و چه میکند. اما فرزندی که ازدواج کرد و رفت تلاش نکنید سلیقه‌ها و نظراتتان را به او تحمیل کرده و زندگی او را خراب کنید بلکه به آنها نظر مشورتی بدهید زیرا امر به معروف باید همراه با رفاقت باشد.
بچه‌هایتان را با خودتان به مجالس عزای سیدالشهدا(علیه السلام) ببرید که معنویت آن مجالس فرزندانتان را جذب میکند چرا که این محفل تردد ملائکه است و بدون شک در تربیت دینی آنها موثر خواهد بود
وی راهکار دیگر را رفیق بودن پدر و مادر با فرزندانشان عنوان کرد و گفت: کلید تربیت یک کلمه است و آن اینکه با فرزندانتان رفیق شوید و نگذارید قبل از شما کسان دیگری با آنها رفیق شوند.
این کارشناس مسایل دینی و استاد حوزه و دانشگاه همچنین با توصیه به مادران برای بردن فرزندان به مجالس عزای سیدالشهدا(علیه السلام) تصریح کرد: بچه‌هایتان را با خودتان به مجالس عزای سیدالشهدا(علیه السلام) ببرید که معنویت آن مجالس فرزندانتان را جذب میکند چرا که این محفل تردد ملائکه است و بدون شک در تربیت دینی آنها موثر خواهد بود.
منبع:ایسنا